Bushcraft od A do Z, czyli wszystko o bushcrafcie

Bushcraft to kontakt z naturą, cisza, spokój oraz… oderwanie od rzeczywistości. To coś, co potrzebne jest wielu osobom. Idealnym sposobem na relaks połączony z survivalem i nauką przetrwania w różnych warunkach jest właśnie bushcraft. Zapoznaj się z poradnikiem napisanym przez żołnierza z 15-letnim doświadczeniem. Dowiesz się jak zacząć przygodę z bushcraftem i jak żołnierze radzą sobie w ekstremalnych warunkach panujących na poligonach.

Co to jest bushcraft – definicja

Zaczynamy od definicji. Bushcraft po polsku można dosłownie przetłumaczyć jako sztukę przetrwania w dziczy (z angielskiego: bush – krzak, gąszcz; craft – sztuka, rzemiosło). Bushcraft oznacza wiedzę i umiejętności, które mają na celu przetrwanie w naturalnym środowisku. Jest to między innymi wykorzystanie właściwości terenowych do zorganizowania obozowiska, przygotowania pożywienia, pozyskania wody i rozpalenie ogniska.

Jak i od czego zacząć, czyli bushcraft dla początkujących

Bushcraft nie jest jedynie zwykłym spacerem po lesie. Jednak to właśnie od tego powinieneś zacząć. Nie trzymaj się jedynie ścieżek i utartych szlaków. Wejdź głębiej w las i sprawdź jak wygląda teren, zobacz jak można obejść przeszkody terenowe takie jak bagno, gęsty młodnik, czy powalone drzewa. Żołnierze na szkoleniu podstawowym uczą się między innymi pokonywania terenu różnymi sposobami. Nogi przyzwyczajają się do długiego marszu w urozmaiconym terenie. Niektóre przeszkody trzeba pokonać czołgając się, a na inne trzeba wejść i zeskoczyć. Podstawową umiejętnością, jaka powinieneś nabyć, udając się do lasu, jest nauka orientacji w terenie. Obsługa kompasu, busoli i wiedza jak posługiwać się mapą pomoże Ci wrócić, jeśli się zgubisz. Młodzi żołnierze swoją przygodę z wojskiem zaczynają właśnie od zajęć teoretycznych z terenoznawstwa, a dopiero później przechodzą do bardziej zaawansowanego treningu wojskowego.

Gdzie można uprawiać bushcraft – zasady bushcraftu

Niestety bushcraftu nie możesz uprawiać w dowolnym miejscu. Ustawa o lasach zabrania poruszania się po niektórych terenach. Są to między innymi obszary chronione oraz miejsca położone na terenie parków narodowych. Na stronie poszczególnych nadleśnictw możesz znaleźć informacje, gdzie są tereny dostępne do uprawiania bushcraftu i do nocowania w lesie.

Bushcraft polega głównie na rekreacji związanej z bliskim kontaktem z naturą, więc podstawową zasadą jest ochrona środowiska. Zanim wejdziesz do lasu, zorientuj się jakie gatunki roślin i zwierząt są pod ochroną. Oczywiście niedopuszczalne jest zaśmiecanie. Zabierz ze sobą worek na śmieci i posprzątaj wszystkie odpadki.

Ważną zasadą jest korzystanie z zasobów natury, ale nie niszczenie jej. Budując schronienie, wykorzystaj leżące gałęzie i drewno. Nie ścinaj gałęzi i nie niszcz drzew. Niektórzy wyznają zasadę, że im bardziej spartańskie warunki, tym lepiej. Możesz próbować rozpalić ognisko naturalnymi sposobami, jednak nic nie stoi na przeszkodzie, żebyś wykorzystał zapałki, podpałkę czy krzesiwo. Pamiętaj, że masz się dobrze bawić, a nie stresować i denerwować. Z czasem na pewno nauczysz się tak skomplikowanych rzeczy, jak pozyskiwanie i uzdatnianie wody oraz rozpalanie ogniska przy pomocy podręcznych środków. Pamiętaj, że paleniska można rozpalać tylko w miejscach do tego wyznaczonych.

Gdzie w Polsce na bushcraft – miejsca

W całej Polsce są dostępne miejsca na bushcraft. Sprawdź na stronie nadleśnictwa, gdzie możesz uprawiać tego typu turystykę i które obszary należą do programu „zanocuj w lesie”. Ciekawe miejsca do biwakowania znajdują się na mazurach. Wiele jezior i lasów w tym rejonie sprawia, że kontakt z naturą jest niezapomnianą przygodą. Jeżeli wolisz tereny górskie, możesz wybrać okolice Żywieckiego Parku Krajobrazowego lub Park Krajobrazowy Beskidu Małego. Możesz wybrać także miejsce przy samym poligonie wojskowym niedaleko Drawska Pomorskiego. Pamiętaj jednak, że wejście na miejsce szkolenia wojsk jest zabronione i grozi utratą zdrowia, a nawet życia. Możesz jednak spokojnie przenocować na wyznaczonym terenie przy jeziorze Głębokim lub Pańskim.

Czy bushcraft jest legalny – bushcraft w lasach państwowych i obowiązujące przepisy

Bushcraft oczywiście jest legalny, ale należy trzymać się przepisów określonych przez Regionalną Dyrekcję Lasów Państwowych. Na niektóre tereny nie można wchodzić i gdy spotka Cię strażnik leśny, dostaniesz mandat.

Obszary przeznaczone do uprawiania bushcraftu również mają swoje ograniczenia. Na wielu terenach nie można używać kuchenek gazowych, a rozpalanie ognisk jest możliwe jedynie w specjalnie wyznaczonych do tego celu miejscach. Twój pobyt w lesie nie może spowodować zniszczenia runa leśnego, drzew i krzewów. Dużym ograniczeniem jest również to, że w jednym miejscu może nocować maksymalnie 9 osób przez okres dwóch dni. Dłuższe pobyty z większą ilością osób muszą być zgłaszane nadleśniczemu. Pamiętaj także, że na określony teren może być nałożony tymczasowy zakaz wejścia spowodowany na przykład zagrożeniem pożarowym. Warte uwagi jest również to, że do lasu nie można wjeżdżać pojazdami spalinowymi.

Bushcraft kit, czyli jaki sprzęt, odzież i wyposażenie jest potrzebne – co zabrać na biwak?

Na pewno zastanawiasz się jaki sprzęt i odzież do bushcraftu będzie Ci potrzebna. Wszystko zależy od tego, na jak bardzo ekstremalną wyprawę się udajesz. Najważniejszy sprzęt i wyposażenie to:

• multitool,
• długi nóż lub maczeta,
• mapa i kompas lub busola,
• zapałki lub krzesiwo,
• lina i opaski zaciskowe,
• sprzęt do uzdatniania wody lub tabletki do odkażania wody,
• apteczka pierwszej pomocy.

Ważny jest również odpowiedni ubiór oraz nieprzemakalne buty za kostkę. Zarówno na ciepłe, jak i na chłodniejsze dni przydaje się odzież termoaktywna. Zadbaj także o płaszcz przeciwdeszczowy lub ponczo. W polskich lasach praktycznie co roku panuje epidemia kleszczy i owadów. Weź ze sobą środek na owady z dużą zawartością DET. Tylko ta substancja skutecznie chroni przed ukąszeniami.

Bushcraft, a survival – czym się różnią?

Obie aktywności różnią się od siebie, przede wszystkim celem. Bushcraft w odróżnieniu od survivalu jest sposobem na rekreacyjne spędzenie wolnego czasu. Survival z kolei oznacza przetrwanie w warunkach zagrażających życiu, czyli w sytuacji, gdy brakuje Ci wody, pożywienia, jesteś ranny lub odcięty od cywilizacji i nie wiesz, gdzie się znajdujesz. Bushcraft stawia na radzenie sobie w terenie, maksymalnie wykorzystując przyrodę i minimalizując korzystanie z narzędzi. W survivalu wszystkie możliwości wykorzystania narządzi i środowiska, są dozwolone po to, by przetrwać i wszystko skupione jest na tym celu.

Bushcraft, jaki plecak wybrać?

Dobrze jest mieć dwa plecaki. Jeden mniejszy na krótsze wypady i większy na kilkudniowe wędrówki. Wiele osób wybiera plecaki w wojskowym kamuflażu. Nie próbuj jednak za wszelką cenę się maskować. Dobrze jest mieć kilka odblaskowych i jaskrawych elementów. W lesie nie jesteś sam, a niektóre tereny są dzierżawione przez koła łowieckie. Lepiej, gdy myśliwy rozpozna Cię z daleka.

Plecak powinien być przede wszystkim wygodny. Postaw na model z szerokimi pasami na ramiona i dodatkowym pasem nośnym zapinanym w talii. Na zewnątrz plecak powinien mieć paski umożliwiające przytroczenie dodatkowych elementów takich jak karimata, śpiwór czy toporek. Przydadzą się również zewnętrzne kieszenie, abyś miał łatwy dostęp do butelki z wodą. Niektórzy wykorzystują także saszetki na biodra do przenoszenia najważniejszych rzeczy o niewielkich gabarytach.

Bushcraft – jakie książki warto przeczytać?

Książki, które warto przeczytać zaczynając przygodę z bushcraftem, to między innymi:

• Bushcraft – Jak radzić sobie w dziczy?,
• Vademecum survivalowe,
• Bushcraft weekendowy.

Warto zapoznać się również z książkami Bear’a Grylls’a brytyjskiego podróżnika i żołnierza sił specjalnych.

Bushcraft z dzieckiem – czy to dobry pomysł?

Bushcraft z dzieckiem to świetny pomysł, ale należy pamiętać o kilku ważnych zasadach. Jeżeli nie chcesz zrazić małego skauta do natury, to nie rzucaj mu od razu dużych wyzwań. Na początek wystarczą spacery po lesie. Dzieci uwielbiają naturę i zabawy patykami. Wykorzystaj to i przedstaw bushcraft jako zabawę. Zbudujcie wspólnie schronienie lub rozpalcie ognisko. Nie oddalaj się zbyt daleko, bo gdy dziecku się znudzi lub przemoknie, wspólna wyprawa stanie się koszmarem. Dlatego zadbać także o odpowiednią sportową odzież dla dzieci, bądź przygotowany na zmiany warunków pogodowych.

Czy bushcraft z psem to dobry pomysł?

Bushcraft ze swoim pupilem to również świetny pomysł. Pies jest najlepszym przyjacielem człowieka, więc dlaczego nie miałbyś go zabrać do lasu na kilka dni. Pamiętaj jednak, że nie wszystkie rasy nadają się na długie wyprawy. Swojemu czworonogowi powinieneś zapewnić odpowiednie jedzenie. Nie wszystkie psy mogą jeść to, co znajdziesz w lesie. Jeżeli nie chcesz spać z czworonogiem w jednym namiocie, zadbaj również o dodatkowe schronienie.

Szkolenia i obóz bushcraftowy

Szkolenia lub obóz bushcraftowy to doskonały pomysł dla osób zaczynających przygodę z bytowaniem na łonie natury. Na zorganizowanej wycieczce nauczysz się wszystkiego, co powinieneś wiedzieć o przetrwaniu i poznasz nowych ciekawych ludzi. Obozy i szkolenia bushcraftowe organizowane są zarówno dla dorosłych, jak i młodzieży i dzieci. Na takiej wyprawie nauczysz się między innymi:

• posługiwania się mapą i busolą,
• orientacji w terenie,
• przygotowywania posiłków,
• uzdatniania wody,
• budowania schronienia,
• wiązania węzłów,
• rozpalania ogniska i innych przydatnych umiejętności.

Bushcraft – filtr do wody

Zgłębiając bushcraft nauczysz się również uzdatniania wody naturalnymi sposobami. Samodzielnie zrobiony filtr z plastikowej butelki jest na pewno powodem do dumy. Zanim jednak wykonasz filtr, musisz pozyskać wodę. Nie pobieraj jej bezpośrednio z jeziora lub stawu. Najlepiej wykop dziurę tuż przy brzegu i poczekaj, aż napełni się wodą. Grunt wstępnie przefiltruje płyn. Nie musisz męczyć się z uzdatnianiem wody w terenie. Możesz kupić osobisty filtr słomkowy, który skutecznie zatrzyma wszelkie nieczystości. Dobrej jakości sprzęt to wydatek około 200 zł.

Bushcraft – węzły do tarpa

Tarp to po prostu płachta z nieprzemakalnego materiału służąca do wykonania schronienia. Jej zaletą jest to, że po złożeniu zajmuje niewiele miejsca i można ją rozłożyć w dowolnym miejscu. Jednak zamontowanie tarpa nie jest takie proste. Budowa trwałego schronienia wymaga znajomości podstawowych węzłów. Bushcraft to także nauka różnych sposobów wiązania liny, które przydadzą się nie tylko podczas mocowania tarpa. Podstawowe węzły to:

• węzeł ratowniczy,
• pętla wędkarska,
• motyl alpejski,
• związ motylkowy alpejski,
• węzeł plaski,
• wyblinka,
• węzeł duszący.

Jaki prezent dla bushcraftowca?

Być może Ty nie interesujesz się bushcraftem, ale jeśli ktoś z Twoich bliskich uwielbia ten rodzaj rekreacji i szukasz pomysłu na prezent dla bushcraftowca, to podsuniemy Ci kilka pomysłów.

Każdy miłośnik wypraw ucieszy się z noża. Pewnie pomyślałeś: Po co mu kolejny nóż? Odpowiedź każdego bushcraftowca jest jedna. Na pewno się przyda, bo noży nigdy za wiele. Podstawą każdej wyprawy jest wygodne ubranie. Możesz kupić w prezencie rashguard z oddychającego materiału. Termoaktywne koszulki kompresyjne bardzo dobrze odprowadzają pot i pozostawiają uczucie komfortu. Dobrym pomysłem na prezent są także legginsy termoaktywne lub bielizna. Elastyczny materiał zapobiega obtarciom i jest szybkoschnący.

Inne ciekawe prezenty dla bushcraftowca to na przykład:

• wojskowa odzież termoaktywna
• multitool,
• krzesiwo outdoorowe,
• zestaw do rozpalania ognia,
• niezbędnik – zestaw sztućców,
• kompas,
• składana łopatka,
• zegarek taktyczny,
• nieprzemakalne ponczo,
• czapka z daszkiem lub kapelusz.

Możesz również sprawdzić nasz poradnik o militarnych prezentach, praktycznie każdy bushcraftowiec lubi militarne i wojskowe prezenty.